عجیب‌ و شگفت انگیزترین آثار باستانی به‌ جا مانده از 2500 سال پیش/اهرام مصر توسط چه کسانی ساخته شد؟!

معمای اهرام

معروف‌ترین هرم‌های ساخته شده در طول تاریخ مربوط به دوران مصر باستان هستند. این هرم‌ها که معروف‌ترین آنها در دشت گیزا قرار دارد شامل سه هرم بزرگ و چندین هرم کوچک‌تر در نزدیکی آنهاست که مجموعا اهرام گیزا را تشکیل می‌دهند. بزرگ‌ترین هرم در این ناحیه یعنی دشت گیزا، هرمی است که مربوط به فرعون مصر از دوره پادشاهان قدیم با نام خوفو و یا خئوپس است. دو هرم اصلی دیگر در کنار این هرم بزرگ، هرم‌های مربوط به پادشاهان همین سلسله با نام خفرن (خفرا) که جانشین و فرعون بعد از خوفو است و جانشینش «منکورا یا منکرینوس» است.

هرم بزرگ (هرم خوفو)

هرم خوفو یا به تعبیر یونان خئوپس در مصر تنها اثر از عجایب هفتگانه دنیا و قدیمی‌ترین آنهاست که هنوز بنای آن تا حد بسیار مطلوبی سالم باقی مانده است. به جز این بنا، شش اثر دیگری که جزو عجایب هفتگانه دنیا محسوب می‌شدند به کلی از بین رفته‌اند. در ساخت هرم خوفو بیش از 2میلیون و ششصد و هفتاد بلوک که وزن آنها از 2 تن تا 70 تن متغیر است به طرز بسیار دقیقی به کار رفته‌اند. این هرم برای فرعون سلسله چهارم مصر، خوفو (خئوپس)، ساخته شد تا بعد از مرگ مقبره او باشد. طبق اسناد به‌جا مانده، ساخت آن حدود 20 سال طول کشیده است.

راهروهای این هرم در پس قرن‌ها به دلیل زلزله‌های بزرگ فرو ریخته است و به همین دلیل راهیابی به درون آن و اتاق‌های اسرارآمیزش حتی برای بشر قرن بیست و یک با این همه امکانات، غیر ممکن است. با این حال به عقیده دانشمندان و باستان‌شناسان در این هرم، اتاق‌ها و دالان‌های تو در تو و حتی اتاق‌های مخفی زیادی وجود دارد.

هرم خوفو دارای سه اتاق دفن اجساد است. اتاق اول محل دفن شاه، اتاق دوم محل دفن ملکه و اتاق سوم هم احتمالا برای رد گم کردن دزدان هرم ساخته شده است. ابهت و شکوه این هرم به اندازه‌ای است که خیلی‌ها به این نتیجه می‌رسند که ممکن نیست این هرم به دست انسان‌ها ساخته شده باشد به همین دلیل شایعات زیادی درباره ساخت آن وجود دارد. بسیاری از مردم و حتی بعضی از دانشمندان مصرند که اثبات کنند این هرم را بیگانگان و فرازمینی‌ها ساخته‌اند و عده‌ای هم بر این باورند که مردمانی بسیار پیشرفته از قاره گمشده آتلانتیس این هرم را ساخته‌اند.

اولین تصوری که بعد از دیدن این هرم به انسان دست می‌دهد این است که احتمالا مصریان باستان این سنگ‌های بزرگ را بر روی غلطک‌های بزرگ گذاشته، به نزدیکی هرم رسانده‌اند اما، امروزه این نظریه به کلی باطل شده است چون بشر امروزی با تمام پیشرفت‌هایی که کرده و حتی با ساختن ابر جرثقیل‌ها هنوز نتوانسته سنگ‌هایی به وزن 70 تن را جابه‌جا کند.

هرم خفرن (خفرا)

هرم خفرا که با نام خفرن هم شناخته می‌شود دومین هرم بزرگ از دوران مصر باستان در گیزا و آرامگاه خفرا، فرعون سلسله چهارم است. طول آن 5/215 متر و ارتفاعش 5/148 متر است. این هرم از بلوک‌های سنگ آهکی که وزن هر کدام به بیش از 2 تن می‌رسد ساخته شده است. شیب این هرم زاویه‌ای در حدود 53 درجه است که تقریبا حدود 2 درجه بیشتر از شیب هرم همسایه خود یعنی هرم بزرگ خوفو است. کشف اتاق‌های درونی این هرم هم مثل هرم بزرگ برای دانشمندان امکان پذیر نیست.

در بین 3 هرم اصلی، کوچک‌ترین هرم، منکورا نامیده می‌شود که به عنوان مقبره منکورا ساخته شده است. این هرم 5/65 متر ارتفاع دارد و دارای شیبی با زاویه حدود 51 درجه است. درباره این سه‌گانه‌های عجیب، حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد، براین اساس اگر دو خط عمود بر هم از دو منتهاالیه شرقی – غربی و شمالی- جنوبی زمین رسم کنیم، محل تلاقی آن دو در محل ساخت اهرام مصر خواهد بود. همچنین ابعاد و اندازه‌های اهرام مصر به لحاظ هندسی با بعضی فواصل و نسبت‌های نجومی متناسب است.

برای کشف اسرار این اهرام سه‌گانه تلاش‌های زیادی انجام شده است. برای مثال باستان‌شناسان در سال 2002 با استفاده از یک روبات پیشرفته به درون بخشی از هرم بزرگ نفوذ کردند که تاکنون هیچ‌کس به آن قسمت نه وارد شده بود و نه وسیله‌ای مجهز به حسگر و یا دوربین به آنجا فرستاده بود.

این روبات برای روشن شدن اسرار این بخش از اهرام به درون آن فرستاده شد اما در راهش با یک مانع جدید برخورد کرد. البته این روبات موفق شد یک تابوت سنگی منقوش را که در یکی از این مقبره‌ها مهر و موم شده بود بازکند. درون این تابوت اسکلت دست نخورده یکی از مقام‌های ناظر ساخت این اهرام قرار داشت.

جهت قرارگرفتن اسکلت در تابوت رو به شرق یعنی طلوع خورشید بود. جمجمه این اسکلت کاملا سالم باقی مانده است در دورانی که اهرام در حال ساخته شدن بود مومیایی کردن هنوز در مراحل آزمایشی خود به سر می‌برد و برای همین اجساد سازندگان اهرام معمولا مومیایی نشده یافت شده‌اند. در درون این تابوت شیء دست‌ساز با ارزشی پیدا نشد.

این بخش از اهرام در قرن‌های گذشته همیشه رمزآلود بوده و تاکنون هیچ‌کس به آن سوی قطعات ساخته شده از سنگ آهک دسترسی پیدا نکرده است. در این اکتشاف، کاشفان مجموعه عظیم نشنال جئوگرافیک هم شرکت داشتند. آنها دراین باره می‌گفتند: «به نظر می‌رسد که پشت این در چیز مهمی مخفی شده باشد. » کارشناسان اهرام مصر می‌گویند این کشف جدید توسط روبات‌های پیشرفته در 130 سال اخیر بی‌نظیر بوده است و برای ادامه کار نیاز به زمان بیشتر و تجزیه و تحلیل عمیق‌تر است.

باستان‌شناسان حدس می‌زنند که این بخش از اهرام حاوی اشیاء دست‌ساز باارزش نظیر پاپیروس، ابزار مخصوص ساخت اهرام ثلاثه و یا مجسمه فرعون خوفو، سازنده اهرام باشد. البته ممکن است اصلا درون این بخش از اهرام چیزی پیدا نشود. باستان‌شناسان می‌گویند حتی اگر پشت این درهایی که امروز به روی ما بسته هستند هیچ چیز نباشد چندان مهم نیست. اما اگر روشن شود که پشت آن چیزی نیست حداقل خیال همه راحت خواهد شد.

از این استخوان‌های به دست آمده به دقت و با انواع متدها از جمله اشعه ایکس عکس‌برداری می‌شود تا زمان و علت مرگ مشخص گردد. این کشف حائز اهمیت است چون اسکلت به دست آمده از یک سازنده عادی است و این اسکلت مربوط به پادشاه یا افراد وابسته و نزدیک به فراعنه نبوده است. این اسکلت که مربوط به 4 هزار سال پیش است قدیمی‌ترین تابوت سنگی منقوش دست نخورده‌ای است که به دست باستان‌شناسان مدرن معاصر رسیده است.

چه کسانی و چگونه اهرام را ساخته‌اند؟

درباره نحوه ساخته شدن این بناهای عجیب نظریه‌های مختلفی وجود دارد. طرفداران یکی از این نظریه‌ها معتقدند که سازندگان اهرام نه برده بوده‌اند و نه نیروهای فرازمینی. خاک‌برداری‌ها و حفاری‌هایی که در این مناطق انجام شده نشان می‌دهد که خود مصری‌ها سازندگان اصلی اهرام بوده‌اند. در حقیقت مصری‌هایی که در روستاهای نزدیک اهرام زندگی می‌کردند، سازندگان این بنا بوده‌اند.

بعضی از این افراد، کارگران و در واقع سازندگانی بودند که همیشه و به طور ثابت در محل ساخت اهرام حضور داشتند و بعضی دیگر هم افرادی بودند که در زمان‌های معین به کار فراخوانده می‌شدند. البته علی رغم اینکه آنها برده نبودند، اما در حین کار بسیاری از آنها از پا در می‌آمده‌اند و یا در زیر بلوک‌های سنگی کشته می‌شدند.

تخمینی که درباره تعداد کارگران وجود دارد حدود 20 تا 30 هزار کارگر است که در طول بیش از 80 سال موفق به ساخت هرم‌های اصلی در گیزا شده‌اند. اما این کارگران چطور موفق به بالا بردن و نصب بلوک‌هایی می‌شدند که وزن آنها گاهی تا 70 تن می‌رسید؟ دراین باره نظریه‌های زیادی وجود دارد، یکی از این نظریه‌ها که در زمان مطرح شدنش مورد توجه قرار گرفت این بود که رودخانه نیل در آن دوران دچار طغیان‌های زیادی می‌شده و سازندگان اهرام از طغیان رودخانه نیل و بالا آمدن سطح آب استفاده می‌کردند و سنگ‌های بزرگ را با استفاده از کشتی‌های متعدد به سمت مکان‌هایی که قرار بود نصب شوند، هدایت می‌کردند.

وقتی هم که آب رودخانه پایین می‌آمد شروع به کار کردن بر روی سنگ‌ها می‌کردند. البته این نظریه ایرادهای خاص خودش را هم دارد و سؤال‌های زیادی ایجاد می‌کند مثل اینکه رودخانه در آن دوران چند بار طغیان کرده است و یا اینکه هنگام طغیان سطح آب به چه میزانی بالا آمده است؟ با این حال از نظر خیلی از باستان‌شناسان از درجه منطق بیشتری برخوردار است.

• مجسمه ابوالهول یکی دیگر از عجایب شگفت‌انگیزی است که در نزدیکی اهرام ساخته‌شده است

محافظ اهرام

اسفینکس یا ابوالهول، یکی دیگر از آثار باستانی و عجایب بجا مانده در مصر است. ابوالهول مجسمه یک موجود اساطیری است که مثل گربه سانان روی زمین خوابیده و با سری انسان‌نما در زمین مسطح «گیزا» در ساحل غربی رود نیل در نزدیکی قاهره ساخته شده است.

در طول قرون وسطی نام‌های مختلفی برای این مجسمه گذاشته شده بود اما در دوران جدید خیلی‌ها این مجسمه بزرگ را با نام ابوالهول می‌شناسند که معنای «خدای ترور» و یا «خدای وحشت» است. این مجسمه که طولش 5/73 متر، عرضش شش متر و ارتفاعش 22/20 متر است به عنوان بزرگ‌ترین تندیس سنگی یکپارچه جهان شناخته می‌شود. یعنی کل پیکره مجسمه روی یک سنگ یک پارچه تراشیده شده است. طبق اسناد بجا مانده این مجسمه در بین سال‌های 2555 تا 2532 قبل از میلاد به دست مصریان باستان ساخته شده است.

هنوز برای دانشمندان مشخص نشده که سازندگان اصلی ابوالهول در آن دوران چه نامی بر روی مجسمه خود گذاشته بودند، حتی در سنگ نوشته‌هایی که تاکنون از دوران «پادشاهی قدیم» در مصر کشف شده‌اند هیچ نامی از این مجسمه نیامده است تا از این طریق بتوان به نام اولیه و اصلی این مجسمه و هدف اصلی و چگونگی ساخت آن پی برد. این احتمال وجود دارد که ابوالهول از روی موجودات افسانه‌ای یونان ساخته شده باشد اما این حیوان اساطیری یونان دارای بدن شیر، سر یک زن و بال‌های عقاب است؛ در حالی که ابوالهول بزرگ و یا دیگر مجسمه‌های ابوالهول در مصر دارای سر مرد و بدون بال ساخته شده‌اند.

با وجود نقطه نظرات مختلف در طول سال‌های اخیر، باستان‌شناسان جدید مصری و کسانی که روی تاریخ مصر مطالعه و تحقیق می‌کنند، توانسته‌اند همچنان این نظریه قدیمی را حفظ کنند که ابوالهول بزرگ توسط فرعون آن زمان یعنی «خفرا» ساخته شده است.

طبق نظریه یکی دیگر از دانشمندان، اسفینکس گذرگاه اهرام بوده است که «خفرا» آن را در برابر اهرام و برای حفاظت از آنها بنا کرده است. بر طبق افسانه‌ها اسفینکس حفاظت کننده و نگهبان اهرام در برابر دشمنان و دزدان بوده است.

همچنین طبق یک نظریه دیگر اسفینکس قبل از ساخت هرم‌های بزرگ ساخته شده است و در آن دوران به احتمال زیاد مرکز پرستش خورشید بوده است. در این نظریه زمان ساخت اسفینکس را پیش از دوران «پادشاهی قدیم» در مصر می‌دانند یعنی قبل از آنکه منطقه «گیزا» به مکانی برای ساختن هرم‌ها و دفن کردن فراعنه در آنها تبدیل شود.

یکی دیگر از عجایب ابوالهول ستون سنگی چهارضلعی است که در میان پنجه‌های این پیکره قرار دارد. این ستون سنگی چهارضلعی برای تعیین دقیق اولین روز سال یعنی روزی که طول شبانه روز دقیقا با هم برابری می‌کنند به کار می‌رفته است. هنوز پاسخی برای این سؤال پیدا نشده که چطور مصری‌های آن زمان به این نتیجه رسیده‌اند که سایه این ستون می‌تواند برای محاسبه دقیق محیط کره زمین در رابطه با عرض جغرافیایی محل مورد نظر مورد استفاده قرار بگیرد.