کک و مک چیست؟ / علت بروز و روش‌های درمان کک و مک چیست؟!

کک و مک چیست و چگونه به وجود می‌آید؟

کک و مک‌‌ها به‌دلیل تولید بیش از حد ملانین (رنگدانه‌های پوست) ایجاد می‌شوند. ملانین یک رنگدانه طبیعی در بدن بوده که عامل رنگ موها، پوست و چشم‌هاست. ملانین با جذب و انعکاس پرتو فرابنفش (UV)، از پوست‌ در برابر آن محافظت می‌کند. اگر رنگ پوست و موی شما روشن یا سفید است، وقتی در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرید، در بدن شما ملانین‌ بیشتری تولید می‌شود. در چنین شرایطی احتمال بروز کک و مک روی پوست افزایش می‌یابد. این نقاط در نواحی‌ای که بیشتر در معرض آفتاب قرار می‌گیرند، مانند گونه‌ها، بینی و پیشانی، ایجاد می‌شوند.

رنگ کک و مک‌ها می‌تواند قرمز، قهوه‌ای روشن، قهوه‌ای تیره یا برنز باشد.

انواع کک و مک

به‌طور کلی دو نوع کک و مک وجود دارد:

1) افیلیدها

افیلیدها صاف و به رنگ قرمز یا قهوه‌ای-برنزی هستند. قرار گرفتن در معرض نور خورشید و یا آفتاب‌سوختگی از مهم‌ترین دلایل بروز افیلیدها به شمار می‌آیند. افیلیدها اغلب در قسمت‌هایی از بدن که بیشتر در معرض نور خورشید هستند؛ مانند صورت، بازوها، بالای سینه، گردن و کمر ظاهر می‌شوند. افرادی که مو و پوست روشن دارند بیشتر مستعد افیلیدها هستند. اگر از ضدآفتاب کودکان برای فرزندان خود استفاده نکنید، افیلیدها از سنین پایین روی پوست آن‌ها ظاهر شده تا سنین جوانی ادامه پیدا کرده و در نهایت با بالا رفتن سن کمتر می‌شوند.

2) لکه‌های خورشیدی

لکه‌های خورشیدی یا لنتیگوها را با نام‌های لکه‌های کبدی یا لکه‌های پیری نیز می‌شناسند. این دسته از کک و مک‌ها معمولاً به رنگ زرد تا قرمز، قهوه‌ای یا نقاطی تیره هستند و اغلب در افراد بالای 40 سال بروز پیدا می‌کنند. علت اصلی بروز لکه‌های خورشیدی قرار گرفتن در معرض نور خورشید به دفعات زیاد و برای طولانی‌مدت است. این لکه‌ها در قسمت‌هایی از بدن که بیشتر در معرض آفتاب هستند مانند پوست صورت، روی بازوها، پشت دست‌ها، سینه، کمر و قسمت پایینی پاها دیده می‌شوند.

در جدول زیر به تفاوت‌های میان انواع ضایعه‌های پوستی اشاره شده است.

دلایل ایجاد کک و مک

اصلی‌ترین علت بروز کک و مک‌ها قرار گرفتن در معرض تابش پرتوهای فرابنفش خورشید است؛ بااین‌حال عوامل دیگری نیز ممکن است در ایجاد کک و مک‌ها نقش داشته باشند.

• قرار گرفتن در معرض آفتاب: پوست انسان برای محافظت از خود در برابر نور خورشید، ملانین بیشتری تولید می‌کند. به همین دلیل کک و مک‌ها اغلب بعد از قرار گرفتن در معرض نور خورشید ظاهر می‌شوند.

• ژنتیک: ژن‌های متعددی در بروز کک و مک‌ها نقش دارند. ژن‌ها تعیین‌کننده نوع ملانینی هستند که در بدن افراد تولید می‌شوند و با احتمال ایجاد کک و مک در ارتباط مستقیم دارند.

• گزرودرما پیگمنتوزوم: خشک‌پوستی رنگدانه‌ای یا گزرودرما پیگمنتوزوم نوعی بیماری نادر است که سبب افزایش حساسیت پوست به پرتو فرابنفش می‌شود.

آیا کک و مک به درمان نیاز دارد؟

با توجه به اینکه کک و مک‌ها در اغلب موارد بی‌ضرر هستند، نیاز به درمان خاصی ندارند. برای جلوگیری از بروز کک و مک، باید تا جای ممکن از قرار گرفتن در معرض آفتاب پرهیز کنید. درصورتی که مجبور شدید زیر نور خورشید بروید باید از کرم ضدآفتاب طیف گسترده با SPF حداقل 30 استفاده کنید. استفاده از ضد آفتاب به‌‌خصوص در افرادی که بیشتر مستعد کک و مک هستند، مانند افرادی که پوست روشن دارند، ضرورت دارد؛ چراکه در این افراد احتمال ابتلا به سرطان پوست بیشتر است.

افرادی که به دنبال برطرف کردن کک و مک‌های خود هستند باید این نکته را در نظر داشته باشند که درمان‌های موجود تنها به کم‌رنگ کردن این لکه‌ها کمک می‌کنند.

1) درمان‌های بدون نسخه

تحقیقات نشان داده‌اند که محصولات حاوی تری کلرو استیک اسید (TCA) و فنول در روشن‌تر کردن کک و مک‌ها نقش دارند. این ترکیبات در انواع گوناگونی از کرم‌های موضعی و لایه‌بردارهای ضدلک وجود دارند.
از محصولاتی که در کم‌رنگ کردن این لکه‌ها مؤثرند می‌توان موارد زیر را نام برد:

• آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA)

• آزلائیک اسید

• سیستئامین

• ویتامین C

• رتینول

2) لیزر

دستگاه‌ها و روش‌های جدیدی که برای از بین بردن کک و مک مورد استفاده قرار می‌گیرند، در مقایسه با درمان‌های سنتی بیشترین بازدهی و کم‌ترین عوارض جانبی را نشان داده‌اند. لیزرها لایه سطحی پوست را بر می‌دارند. طی تحقیقات انجام‌شده روی افرادی که از لیزر برای از بین بردن کک و مک استفاده کرده‌اند، رنگ ناحیه آسیب‌دیده رو به بهبودی رفته و نقاط قهوه‌ای به طرز چشمگیری بهتر شدند.

3) کرایوتراپی (سرمادرمانی)

در این روش از نیتروژن مایع برای منجمدکردن لک‌هایی که در اثر افزایش سن یا خشک‌شدن پوست در اثر تابش نور خورشید ایجاد شده‌اند و غیر سرطانی هستند، استفاده می‌کنند. در کرایوتراپی،‌ نواحی تحت درمان، ابتدا تیره‌تر شده و بعد از چند روز پوسته‌ریزی می‌کنند.

4) درمان‌های خانگی برای از بین بردن کک و مک

درمان‌های خانگی متعدد و گوناگونی برای از بین بردن کک و مک وجود دارند که مورد باور عموم هستند. اما هیچ کدام از آن‌ها به شکل علمی ثابت نشده‌اند؛ با این وجود استفاده معتدل از آن‌ها خطر خاصی ایجاد نمی‌کند.

این درمان‌های طبیعی شامل موارد زیر هستند:

• آب‌لیمو را با استفاده از پنبه روی پوست‌تان بمالید، سپس آن را بشویید. این عقیده وجود دارد که که آب‌لیمو باعث روشن‌شدن پوست می‌شود.

• عسل ممکن است به روشن‌شدن لکه‌ها کمک کند. می‌توانید از ترکیب عسل با نمک یا شکر، یک لایه‌بردار درست کنید.

• آب‌دوغ را مستقیم روی پوست بمالید و 10 دقیقه صبر کنید. سپس صورت‌تان را با آب گرم بشویید. این ماده حاوی اسید لاکتیک است که به طور بالقوه می‌تواند به روشن‌تر شدن کک و مک‌ها کمک کند. با آب‌دوغ و جو دوسر می‌توانید ماسک درست کنید.

• آلوورا حاوی ترکیباتی است که می‌توانند کک و مک‌ها را کمرنگ کنند.

• خامه ترش را مستقیم روی پوست قرار دهید و بعد از چند دقیقه بشویید. خامه ترش هم مانند آب‌دوغ اسید لاکتیک دارد.

• ماست را روی پوستتان بمالید و اجازه دهید چند دقیقه باقی بماند، سپس آن را بشویید.

• پیاز را روی پوست خود مالش دهید؛ سپس پوست‌تان را با آب گرم بشویید. پیاز می‌تواند پوست را پاکسازی کند و در روشن‌کردن کک و مک‌ها مؤثر باشد.

نکته: اگر پس از استفاده از هر یک از این روش‌ها تحریک پوستی را تجربه کردید، مصرف آن‌ها را متوقف کنید.

آیا کک و مک ها خطرناک هستند؟

کک و مک‌ها بسیار شایع هستند اما تهدیدی برای سلامتی محسوب نشده و بیشتر در تابستان دیده می‌شوند. اگر پوست روشن، موهای بور (بلوند) یا قرمز داشته باشید، احتمال بروز کک و مک در شما افزایش می‌یابد. کک و مک در افراد با پوست‌های تیره‌تر به رنگ قهوه‌ای تیره ظاهر می‌شود.

کک و مک‌ها چه زمانی نگران‌کننده هستند؟

اگر کک و مک‌های شما در تابستان بروز پیدا کرده و در زمستان محو می‌شوند، احتمالاً منجر به سرطان پوست نخواهند شد. به یاد داشته باشید که کک و مک‌های معمولی قهوه‌ای روشن و صاف هستند. اگر لک‌های جدیدی روی پوست‌تان می‌بینید که برجسته‌‌اند، خون‌ریزی می‌کنند یا رنگ تیره‌تری (مثل آبی یا سیاه) دارند، به پزشک مراجعه کنید. کک و مک‌های معمول 1 تا 2 میلی‌متر هستند، بنابراین باید مراقب لکه‌هایی که بزرگ‌تر می‌شوند باشید.

چگونه از ایجاد کک و مک جلوگیری کنیم؟

برای جلوگیری از ابتلا به لک‌های پیری یا پیشگیری از بروز لک‌های جدید بعد از درمان، این نکات را مدنظر قرار دهید:

• بین ساعات 10 صبح تا 2 بعد از ظهر از نور خورشید دوری کنید. پرتوهای خورشید در این ساعات بیشترین شدت را دارند؛ درنتیجه فعالیت‌های بیرون از خانه را به ساعات دیگر روز منتقل کنید.

• از ضد آفتاب استفاده کنید. 15 تا 30 دقیقه قبل از بیرون‌رفتن از خانه، از ضد آفتاب طیف گسترده با SPF حداقل 30 استفاده کنید. ضد آفتاب را هر دو ساعت تجدید کنید. اگر در حال شنا هستید یا عرق کرده‌اید، تجدید ضد آفتاب را در فواصل زمانی کوتاه‌تر انجام دهید.

• پوست خود را بپوشانید. برای محافظت از پوستتان در مقابل نور خورشید از لباس‌هایی با الیاف متراکم که بازوها و پاها را می‌پوشانند و کلا‌ه‌های لبه‌دار استفاده کنید. میزان محافظت این کلاه‌ها از کلاه‌هایی مانند کلاه بیس‌بال یا گلف بیشتر است.